Datura metel

TATULA (Diğer adları: Boru çiçeği, Boru çiçekli tatula)

Patlıcangiller familyasındandır. Anayurdu dünyanın tüm tropikal bölgeleri olan ve ülkemizde yaygın olarak yetişen Datura cinsi bitkilerin birçok türü bulunmaktadır. Bunlardan süs bitkisi olarak bahçelerimizde yetiştirilen D.metel türünü kitabımıza alıyor ve bitkiyi kısaca Tatula diye adlandırıyoruz. 90-150 cm. kadar boylanabilen tatula, bir yıllık dayanıklı otsu bitkidir. Dikine uzayan sürgünleri; yeşil renkli, geniş ve uzunca yaprakları vardır. Yaz aylarında açan, zambağa benzeyen pek gösterişli çiçekleri, 25 cm. uzunlukta ve 10 cm. kadar genişlikte olur. Bitkinin yalınkat veya katmerli açan çiçekleri beyaz, sarı, mor, kırmızı ya da pembe renklidir. Bu çiçekler olgunlaşınca ceviz büyüklüğünde dikenli meyveler verir. Tatula bitkisi, bahçelerde ve teraslarda yetiştirildiği yerlerde çok güzel durur.

İstekleri ve Üretimi
Tatula bitkisi bol güneşli ve sıcak ortamlarda; organik madde bakımından zengin bitek ve kuruca topraklarda iyi gelişir. Bitkinin üretimi tohumlarıyla yapılır. Tatula tohumları, son donlardan iki-üç ay kadar önce, kapalı mekanlardaki sıcak yastıklara ekilir. İlkbaharda tüm don tehlikeleri geçtikten sonra bahçelerde hazırlanan yerlerine şaşırtılan fideleri 50'şer cm. aralıklarla dikilir.

Dikkat: Tatula bitkisinin yaprak, çiçek ve meyveleri hiyosiyamin adlı zehirli bir alkoloiti içerdiğinden kesinlikle ağza alınmamalıdır.

Amaranthus türleri

TİLKİ KUYRUKLARI (Diğer adı: Solmaz çiçek)

Horozibiğigiller familyasındandır. Anayurdu Uzakdoğu'nun tropikal ve astropikal bölgeleri olan Amaranthus cinsi bitkilerin 50 dolayında türü, dünyanın tüm tropikal ve astropikal bölgeleri ile ülkemizde yetişmektedir. Bu cinsin bilimsel adında bulunan Amaranthus sözcüğü, Eski Yunanca'da 'Bir tür hayali, solmayan çiçek' anlamına gelir. Bu da, tilkikuyruğu bitkilerinin çiçeklerinin, solmadan uzun süre dayanması ve solmuş çiçeklerinin bile renklerini uzun süreler koruması olgularını düşündürür. Tilkikuyrukları 80100 cm. kadar boylanabilen yarı dayanıklı bir yıllık otsu bitkilerdir. Yeşil ya da kırmızı renkli yaprakları vardır. Üstelik bazı türlerinin yapraklarında yeşil, sarı ve kırmızı renkler bir arada görülür. Tilkikuyruğu bitkilerinin yaz aylarında sarkık uzun püsküller halinde açan çiçekleri de parlak kırmızı ya da yeşil renklerde olur. Bu çiçekler uzun süre dayanır ve bazen solup gitmeleri 8 hafta kadar sürer. Tilkikuyruğu bitkileri, çiçek tarhlarında çalıların yerine yetiştirilecek kadar uzun boylu ve gösterişli bitkilerdendir.

İstekleri ve Üretimi
Tilkikuyruğu bitkileri bol güneşli ortamları; kuru olmak koşuluyla sıradan bahçe topraklarını sever. Tohumuyla üretilmesi kolay ve bakımı pek zahmetsiz olan bitkilerdendir. ilkbaharda beklenen son donlardan altı hafta kadar önce tohumları kapalı mekanlardaki yastıklara ekilir. Kısa sürede çimlenen bitkinin gelişen fideleri, havalar ve toprak ısındığında ilkbaharın sonlarında bahçelerdeki yerlerine şaşırtılıp 5075'er cm. aralıklarla dikilir. Tilkikuyrukları, rahatça şaşırtılabilen bitkilerdendir.

Tithonia rotundifolia (ya da T. speciosa)

TİTONYA

Bileşikgiller familyasındandır. Bilimsel adında ünlü Troya destanı kahramanlarından Tithonos'un adını taşıyan ve anayurdu Orta Amerika ile özellikle Meksika olan Titonya (T.rotundifolia) çok gösterişli bir bitkidir, isteklerine uygun koşullarda yetiştirildiğinde 120-180 cm. kadar boylanabilen titonya, bir yıllık dayanıklı otsu bitkilerdendir. Dikine uzayan gövdesi kimi zaman dallara ayrılır. Gövde ve dallarının üzerinde yer alan üçgen biçimli, kadifemsi dokulu ve yeşil renkli yaprakları vardır. Yaz sonuna doğru bitkinin tepesinde bileşik çiçeklerinin kömeçleri oluşmaya başlar. Titonyaların 7,5 cm. genişlikte açan bileşik çiçekleri; portakal rengi kızıl dilsi çiçekleri ve bunların ortasında sarı renkli tüpsü çiçekleriyle pek görkemli olur. Titonya bitkisi çiçek bahçelerinin geri planında; duvar, çit, kurumuş ağaç vb. çirkinlikleri gizlemek üzere bunların önünde yetiştirilerek geçici ama güzel bir örtü sağlar. Titonyanın kesme çiçek olarak pek makbul sayılan çiçekleri bitkiden kesilir kesilmez, daha uzun süre dayanmalarını sağlamak üzere, içinde 37-38 derece sıcaklıkta su bulunan vazolara konulur.

İstekleri ve Üretimi
Titonya bitkisi bol güneşli ve sıcak ortamları sever; sıradan bahçe toprağında bile çok iyi gelişir. Sıcaklık ve kuraklığa karşı pek dayanıklıdır. Üretimi tohumlarıyla yapılır. İlkbahar mevsiminde havalar ısınıp da gece sıcaklıklarının 10 derecenin altına düşmediği günler başlayınca bitkinin tohumları doğrudan doğruya bahçelerdeki yerlerine 60'ar cm. aralıklarla ekilir. 7-10 gün içinde çimlenen ve hızla gelişmeye başlayan bitki, bu geniş ekim sırası aralıklarını hızla doldurur. Ama, çiçek açışını görmek için 3-4 ay beklemek gerekir. Titonya, üretimi kolay ve bakımı az zahmetli olan bitkilerdendir.

Torenia fournieri

TORENYA

Sıracagiller familyasındandır. Anayurdu Güneydoğu Asya ile özellikle Vietnam olan Torenyalara bu ad, on sekizinci yüzyılda Hindicini bölgesinde misyonerlik yapan İsveçli rahip Olaf Toren'in adından esinlenilerek verilmiştir. Torenya (T.fournieri), 30 cm. kadar boylanabildi bir yıllık yarı dayanıklı otsu bitkidir. Dikine uzayan sürgünlerinin üzerinde karşılıklı dizili, kenarları ince dişli çok sayıda hoş yaprağı yer alır. Yaz aylarında başlayıp sonbahardaki ilk donlara kadar açan çiçeklerinin taçyaprakları iki renklidir. Üstteki taç yapragı açık mavi ve alttaki üç taç yapragı boğazı sarı renkte bir ağız oluşturmak üzere koyu mor renklidir. Alt ortadaki taç yapragı çekilip çiçeğin ağzı açılırsa içinde tavukların lades kemiğine benzeyen ipeksi yapılı iki erciği (erkek organı) görülür. İşte bu nedenle bazı Batı dillerinde bitkiye 'Lades kemiği çiçeği' adı verilmiştir. Torenya bitkisi bahçelerdeki sınırlarda ve bordürlerde; evlerde pencere önü, veranda ile balkonlara konulan saksılarda çok güzel durur.

İstekleri ve Üretimi
Torenya bitkisi, yarıgölge ve serin ortamları; ılık ve nemli toprakları sever. Ama yaz gecelerinde sıcaklığın 18 derecenin altına düştüğü yörelerde, bitki güneşli yerlerde yetiştirilmelidir. Bitkinin üretimi tohumlarıyla yapılır. Pek minik olan tohumlan, ilkbaharda beklenen son donlardan 10-12 hafta kadar önce kapalı mekânlarda sıcak yastıklara ekilir. Burada 3 hafta içinde çimlenen bitkinin gelişen fideleri, bahçedeki yerlerine ilkbahar mevsiminde tüm don tehlikeleri atlatıldıktan ve havalar ve toprak ısındıktan sonra şaşırtılarak 20'şer cm. aralıklarla dikilir.

Nicotiana alata (ya da N.affinis)

TÜTÜN ÇİÇEĞİ

Patlıcangiller familyasındandır. Anayurdu Brezilya olup bitkiye bilimsel adı, yakın akrabası olan tütünü ilk kez 1560 yılında Fransa'ya tanıtan Fransa'nın Portekiz büyükelçisi Jean Nicot'un adından esinlenilerek verilmiştir. 30-45 cm. kadar boylanabilen, bir yıllık dayanıklı otsu bitki olan tütün çiçeğinin uzun, geniş, tüylü ve biraz yapışkan yaprakları aynen tütün bitkisinin yapraklarının minikleri gibidir. Ama, bunlar tütün gibi içilmezler. Bitkinin yaprakları toprağın üzerinde yoğun bir küme meydana getirir ve kümenin arasından çiçek başağı uzar. Başağı oluşturan ve sıcak yaz günleri boyunca açık kalan çiçekler, 5 cm. genişlikte beş köşeli yıldıza benzer bir ağızla sonlanan uzun borumsu biçimli ve keskin ama hoş kokuludur. Çiçekler şarabi, lavanta mavisi, maun, kızıl, pembe, sarı ve beyaz renklerde olur. Tütün çiçeği bitkisi özellikle evlerin kuzey yönündeki çiçek tarhları ve bordürlerde yetiştirilir. Evlerin içine konulan çiçek potpurilerine, hoş kokusu nedeniyle katılır. Gene aynı nedenle kesme çiçek olarak da makbul bitkilerden sayılır.

İstekleri ve Üretimi
Tütün çiçeği bitkisi, güneşli ya da yarıgölge ortamlarda ve herhangi bir tipteki bir bahçe toprağında iyi gelişir. Üretimi tohumlarıyla yapılır. Minik tohumları soğuğa karşı pek duyarlıdır. Bu nedenle ilkbahar başında kapalı mekanlardaki sıcak yastıklara serpilir. Işığa gereksindikleri için üzerleri örtülmez. Burada 23 hafta içinde çimlenen bitkinin gelişen fideleri ilkbaharda havalar ve toprak ısındığında bahçedeki yerlerine 25-30'ar cm. aralıklarla şaşırtılarak dikilir. Çok sıcak yerlerde, bitki bir yıldan daha uzun ömürlü olabilir.

Tütün çiçeği tohum çeşitlerimizi görmek ve tütün çiçeğpi tohumu satın almak için tıklayınız