Iberis sempervirens

İBERİDE ÇİÇEĞİ

Turpgiller familyasındandır. Anayurdu İspanya, Portekiz ile Andorra'nın yer aldığı Iber Yarımadası olan Iberis cinsi bitkilerin çok yıllık ve bir yıllık birkaç türü vardır. Bunlardan kitabımıza örnek olarak aldığımız ve kısaca Iberide çiçeği diye adlandırdığımız (I.sempervirens) türü, 3040 cm. kadar boylanabilen çok yıllık, dayanıklı, hep yeşil ve çalımsı bitkidir. Porsuk ağacının kilerc benzeyen koyu yeşil renkli, ortası belirgin damarlı, şeridimsi biçimli, ucu sivri yaprakları; ilkbaharın başlarında sürgünlerinin ucunda salkımlar halinde öbek öbek açan beyaz renkli gösterişli çiçekleri vardır. Iberide çiçeği bitkisi kayalık bahçelerde, taşların arasında ve duvar kovuklarında iyi gelişir ve güzel durur. Çiçekleri uzun süre dayandığından kesme çiçek olarak makbuldür. Bitki biçim verilerek budanabildiği için bordürlerin sınırlarında çok yeğlenerek yetiştirilir.

İstekleri ve Üretimi

Iberide çiçeği bitkisi bol güneşli ortamları ve sıradan bahçe toprağını sever. Ancak, yarıgölge yerlerde de iyi gelişir. Bu bitki için en uygunu, yazlan serin yaşanan iklimdir. Kışın, üzerinde kar varken güneş görürse yapraklan kavrulur. Ama, ilkbaharda böyle kavrulan yaprakları kırkılıp alınırsa bitki kısa sürede yemyeşil olur. Ayrıca bitki çiçek açma dönemi bittiğinde sert budamayla iyice budanırsa gene iyi gelişmeler gösterir. Iberide çiçeği bitkisi şaşırtılmaya gelmez. Bu nedenle tohumları, ilkbaharın başında bitkinin yetiştirileceği yer özenilmeden kazılıp tırmıkla düzeltildikten sonra 1525'er cm. aralıklarla ekilir. Tohumlarının ekiminden 10 hafta sonra bitki çiçek açacak duruma gelir. Eğer ilkbaharın başlarında çiçek açması istenirse, tohumlarının sonbahardaki ilk donlar yaşanmadan toprağa aynı aralıklarla ekilmesi gerekir.

Convallaria majalis

İNCİ ÇİÇEĞİ (Diğer adları: Mayıs çanı, Müge)

Zambakgiller familyasındandır. Anayurdu kesin olarak bilinmemekte, ama Kuzey Yarımküre'nin ıhman iklim kuşağında sıkça yetiştiği görülmektedir. 2530 cm. kadar boylanabilen sürüngen rizomlu (kök gövdeli), yalnızca üç türü bulunan çok yıllık otsu bitkidir. 15 cm'ye kadar uzayabilen koyu yeşil renkli yaprakları bir sürgünden çiftler halinde çıkar ve geniş yapılı, ucu sivri olur. Yapraklarının arasından çıkan saplarda şubat ayından mayısa kadar açan altı parçalı çiçekleri yeşilimsi beyaz renkli, aşağıya sarkık çan biçimli ve keskin ama hoş kokuludur. Bu çiçekler yalınkat, kimi zaman da katmerli olur. Leylak ya da pembe renkli çiçek açan inciçiçeği örneklerine de rastlanır. Bahçelerdeki çiçek tarhlarında eğreltiotları ile birlikte yetiştirildiğinde çok güzel duran ve çevresine 60 cm. kadar yayılan inciçiçeği saksılarda da iyi gelişir, çok hoş pencere önü ve balkon bitkisi olur. İnciçiçeğinin çiçeklerinden elde edilen esans, parfüm endüstrisinde kullanılır.

İstekleri ve Üretimi

İnciçiçeği bitkisi gölge ve yarıgölge yerleri, serin ve ılık ortamları, nemli ve bitek toprakları sever. Tohumları olgunlaşınca hemen soğuk yastıklara ekilir ve fideleri elde edilir. işte bu şekilde elde edilen fideler, bahçelerde, yukarıda tanımı verilen nitelikteki yerlere, sonbahar mevsiminde ve aralarında 60'ar cm. aralıklar bırakılarak dikilir. Toprağı sürekli nemli tutulan bitki, rizomundan bölünerek kolayca ve daha etkin, hızlı bir şekilde çoğaltılır.

Dikkat: İnci çiçeğinin tohumları yenirse, mide rahatsızlıklarına neden olabilir.

Portulaca grandiflora

İPEK ÇİÇEĞİ (Diğer adı: Kedi tırnağı)

Semizotugiller familyasındandır. Anayurdu Brezilya olan İpekçiçekleri 1015 cm. kadar boylanabilen, sürgünleri toprağa yayılan ve toprağın yüzeyini örten, bir yıllık etli ve özlü (sukkulent) bitkilerdendir. Dünyanın tüm tropik, astropik bölgeleri ile ülkemizde yetiştirilen ipekçiçeklerinin 100 dolayında türü bulunmaktadır. Açık yeşil renkli, uzun olmayan, iğne yaprakları, çardak güllerini andıran yalınkat ya da katmerli, pek hoş ve gösterişli çiçekleri vardır. Bitki beyaz, san, turuncu, pembe, kırmızı, somon ya da leylak renklerinde olabilen bu çiçeklerini yaz günlerinde güneş gördüğünde hemen açar. Çiçek tarhlarını ve kayalık bahçeleri süsleyerek çok iyi gelişen ipekçiçekleri sonbaharda ilk donlar başlayıncaya kadar çiçek açışını sürdürür. Balkonlara konulan saksılarda da pek güzel durur.

İstekleri ve Üretimi

İpekçiçekleri, pek çok çiçek türünün yetişemediği kurak, sıcak ama bol güneşli yerleri; besin yönünden zayıf toprakları sever. Fazla sulama ve gübreleme istemez. Aksi takdirde çiçek açışı geriler. Tohumlarıyla çoğaltılır. İlkbahar başlarında tohumları sıcak yastıklara ekilir. Tohumlarının ekiminden üç hafta kadar sonra çimlenip gelişmeye başlayan bitki, nisan ayında toprak ısındığında şaşırtılarak bahçedeki yerlerine fazla aralık bırakılmadan dikilir. Ya da bitki, tohumlan bahçedeki yerine ilkbahar sonlarında toprak ısındığında ekilerek üretilir. Sık çıkan bitkilerin seyreltilmesi gerekmez.

Cyperus alternifolius

Japon ŞEMSİYESİ (Diğer adı: Şemsiye bitkisi)

Papirüsgiller familyasındandır. Anayurdu Afrika anakarasının tropikal bölgeleri olan Cyperus cinsi bitkilerin 2.500'ü aşkın türü bulunmaktadır. Biz, bunlardan kitabımıza C.alternifolius türünü örnek olarak alıyor ve kısaca Japon şemsiyesi diye adlandırıyoruz. 1,2 m'ye kadar boylanabilen Japon şemsiyesi çok yıllık duyarlı otsu bitkidir, ince uzun duyarlı saplarının ucunda şeritler halinde ve şemsiye gibi dairesel şekilde çevre sine açılan yaprakları vardır. Bu yaprakların merkezinde, Japon şemsiyesinin yaz ayları boyunca açan sarı yeşil renkli küçük ve gösterişsiz çiçekleri yer alır. Bitkinin duyarlı sapları kırılgan olduğundan özenle korunmaları gerekir. Bahçe bitkisi olarak çok zarif bir görüntüye sahip olan Japon şemsiyeleri, havuz kenarları ya da kendilerine ayrılan özel tarhlarda çok güzel durur, ayrıca evlerde ve balkonlarda saksı içinde de yetiştirilir.

İstekleri ve Üretimi

Japon şemsiyesi bitkisi yarıgölge, gölge ama ılık ve sıcak ortamları; organik madde yönünden zengin bitek ve nemli toprakları sever. Bulunduğu yerde sıcaklık 13 derecenin altına düşünce bitki etkilenmeye başlar, 10 derecenin altındaki sıcaklıkta ölür. Suyu çok seven bitkinin her zaman bolca sulanması kesinlikle ihmal edilmemelidir. Üretimi, bitkinin kökünden bölünmesiyle ya da yeşil gövde çelikleriyle yapılır. Kökünden bölünen bitki ilkbaharda bahçede hazırlanan yerine dikilir. Japon şemsiyesi, üretimi kolay ve bakımı çok zahmetsiz olan bitkilerdendir.