Gomphrena globosa

MEDİNE ÇİÇEĞİ

Horozibiğigiller familyasındandır. Anayurdu kesin olarak bilinmeyen Gomphrena cinsi bitkilerin Amerika ve Avustralya anakaraları ve Malezya'nın tropikal bölgelerinde 100 dolayında türü doğal olarak yetişmektedir. Bunlardan bahçe ve evlerimizde süs bitkisi olarak yetiştirilen G.globosa türünü kitabımıza örnek olarak alıyor ve bitkiyi kısaca Medine çiçeği diye adlandırıyoruz. Bu tür, 1545 cm. boylanabilen, bir yıllık dayanıklı otsu bitkidir. Dikine uzayan sürgünleri kaba tüylüdür. Karşılıklı dizili, yeşil renkli ve düz kenarlı dar yaprakları vardır. Bitkinin mayıs ayından başlayarak güz ortalarına kadar açan 2,5 cm. kadar çaptaki ponpon biçimli çiçekleri çoğu kez mor ya da beyazdır. Ama pembe, turuncu ya da sarı renkte çiçek açan bitkilere de rastlanır. Medine çiçeği bitkisi bahçe sınırlarında, duvar önlerinde ve evlerde pencere önüne konulan saksılarda güzel durur. Uzun boyluları kesme çiçek olarak kullanılır. Olgun çiçekli bitkiler kesilip demet edilerek baş aşağı edilip kurutulduğunda, kuru demet düzenlemelerinde kullanılabilir. Çünkü, bitkinin çiçekleri kuruduğunda renklerini çok güzel korur.

İstekleri ve Üretimi

Medine çiçeği bitkisi bol güneşli ve havadar ortamları; süzek (suyu iyi akıntılı) bahçe toprağını sever. Toprak tipi konusunda seçici değildir. Bitki, çok sıcak havalara bile dayanabilir. Üretimi tohumlarıyla yapılır. Tohumları ilkbaharda beklenen son donlardan altı hafta kadar önce kapalı mekanlardaki sıcak yastıklara ekilir. Burada 1214 günde çimlenen ve sonra gelişen fideleri, ilkbaharda havalar ve toprak ısındığında bahçedeki yerlerine şaşırtılarak 2030'ar cm. aralıklarla dikilir. Ya da bitkinin tohumları doğrudan doğruya bahçedeki yerlerine ilkbaharın sonlarına doğru aynı aralıklarla ekilir.

MENEKŞE (KOKULU) (Diğer adı: Kır menekşesi)

Menekşegiller familyasının örnek bitkilerindendir. Anayurdu, Avrupa anakarası ile İngiltere olan kokulu menekşe 10 15 cm. kadar boylanabilen çok yıllık, rizomlu, dayanıklı otsu bitkidir. Koyu yeşil renkli, kalp biçimli, kenarları dişli ve uzun saplı yaprakları vardır. Kış sonu ile ilkbahar başlarında açan beş taçyapraklı çok güzel görünüşlü çiçekleri, genellikle mor ama bazen leylak rengi, pembe ya da beyaz renklerde olur. Bu çiçekler çok hoş bir koku da taşır ama yalnızca koparıldıkları zaman kokarlar. Kokulu menekşe  bitkisi, kısa rizomlarıyla toprağa değdiği yerde kök atar ve çevresine yayılır. Bu nedenle çok iyi yer örtüsü oluşturan bitkilerdendir. Yarıgölge yerlerde, ağaç altlarında yetiştirilmeye pek uygundur. Kış sonu ve ilkbahar mevsiminin makbul kesme çiçeklerinden sayılır ve küçük el demetleri yapılarak değerlendirilir.

İstekleri ve Üretimi

Kokulu menekşe bitkisi gölge ve yarıgölge ortamları; organik madde yönünden zengin bitek ve süzek (suyu iyi akıntılı) toprakları sever. Ancak, toprak tipi konusunda seçici değildir. Toprağının nemli kalacak ölçüde sulanması ve ara sıra biraz gübrelenmesi yeterli olur. Üretimi tohumlarıyla ya da çoğu kez bitkinin rizomlarından bölünüp ayrılmasıyla yapılır. Tohumla üretimde bitkinin taze tohumlarının belli sıcaklıkta (06 santigrat dereceler) bir soğuklanma devresi geçirmiş olmaları gerekir. İşte böyle soğuklanma dönemini yaşamış tohumları, hava sıcaklığı 18 dereceye ulaştığında, ilkbaharda bahçelerdeki yerlerine ekilir ve bitki üç hafta içinde çimlenir. Ya da yukarıda sözü edildiği gibi, daha hızlı bir üretim yöntemi olarak kokulu menekşe bitkisi, ilkbahar başlarında bitkinin çiçeklenme dönemi bittikten sonra rizomları bölünüp bahçedeki uygun yerlere dikilerek çoğaltılır.

Menekşe çiçeği tohumu çeşitlerimizi görmek ve menekşe tohumu satın almak için tıklayınız

Mesembryanthemum crinİfolium

MEZEM (Diğer adı: Buz çiçeği)

Bileşikgiller familyasındandır. Mesembryanthemum'lar, anayurdu Güney Afrika olan ve 15 cm. kadar boylanabilen bir ya da iki yıllık yarı dayanıklı otsu bitkilerdir. 7-8 kadar türü olan bu cinsin içinde M.crinİfolium türünü kitabımızda örnek olarak alıp kısaca Mezem diye adlandıracağız. Bu bitkinin etli ve özlü (sukkulent) gövdesi boyunca, üzeri şeker sürülmüş gibi parıltılı görünen açık yeşil yaprakları sıralanır. Yaz başından sonuna kadar açan ve papatyayı andıran çiçeklerinin genişliği 2-7 cm. arasında değişir. Parlak kırmızı, pembe, kayısı, sarı ve lavanta mavisi renklerde olan bu çiçekler, bazı bitkilerde yalnızca hava güneşliyken açar. Sayılan renklerin ikisini bir arada taşıyan mezemlere de sıkça rastlanır. Bitkinin çiçek açmasını teşvik etmek için solmuş çiçekleri koparılmalıdır. Mezem bitkisi, toprağı kaplaması için özellikle kayalık bahçelerde yetiştirilir. Ayrıca çiçek tarhları ve dar bordürler için makbul çiçeklerden sayılır. Mezemler, pencere önüne konulan plastik kutu biçimindeki saksılarda da çok güzel durur.

İstekleri ve Üretimi

Mezem bitkisi bol güneşli ortamları; kuru ve hafif, içinde taş parçaları da bulunan toprakları sever. Deniz kıyısına yakın bahçelerde en iyi sonucu verir. Makul ölçüde suyu seven mezem bitkisi az sulanırsa boyu daha da kısalır. Mezemler tohumuyla çoğaltılır. Tohumları ilkbaharın başında sıcak yastıklara ekilir. 20 gün içinde çimlenip daha sonra gelişen fideleri ilkbaharda havalar ve toprak ısındığında bahçelerde hazırlanan yerlerine şaşırtılarak 5'er cm. aralıklarla dikilir. Ya da bitkinin tohumları ilkbaharda havalar ve toprak ısındığında doğrudan doğruya bahçelerdeki yerlerine ekilir. Bahçelere ekilip orada gelişen mezem bitkisi, biraz geç çiçek açar ama daha uzun ömürlü olur.

Mezem Buz Çiçeği çeşitlerimizi görmek ve Mezem Buz Çiçeği tohumunda satın almak için tıklayınız

Molucella leavis

MİDYE ÇİÇEĞİ (Diğer adı: Buz çiçeği)

Ballıbabagiller familyasındandır. Anayurdu Akdeniz Havzası'nın doğu kesimi ile özellikle Türkiye olan Midye çiçeği (M.leavis), 60100 cm. kadar boylanabilen bir yıllık dayanıklı otsu bitkidir. Dikine uzayan sürgünleri; bu sürgünlerinin üzerinde almaşık ya da karşılıklı olarak dizili, kenarları dişli ve uzun saplı yeşil yaprakları vardır. Bitkinin sürgünleri üzerinde yer alan 25 cm. genişlikte yeşil renkli ve boru biçimli bol sayıdaki oluşumları çiçek değil, çiçek zarflarıdır. Bitkinin minik çiçekleri bu zarfların içinde ve tam ortasında yer alır; beyaz renkli ve hoş kokulu olurlar. Midye çiçeği bitkisi, çiçek bahçelerinde yetiştirildiği her yerde pek ilginç bir görüntü oluşturur. Kesme çiçek olarak uzun süre dayandığından makbul sayılır. Ayrıca karanlık, serin ve havadar yerde kurutulup fazla yaprakları kesilip atılarak kış mevsimi çiçek düzenlemelerine yeğlenerek konulur.

İstekleri ve Üretimi

Midye çiçeği bitkisi, bol güneşli bir ortam olması koşuluyla sıradan topraklarda bile çok iyi gelişir. Tohumlarıyla üretilir. Şaşırtılması pek güç bir bitki olduğundan, tohumlan ilkbaharda son don tehlikesi geçtikten ama havalar henüz serinken doğrudan doğruya bahçedeki yerlerine 30'ar cm. aralıklarla ekilir. Bitki, hava sıcaklığı 10 derece iken en iyi şekilde ve 35 hafta içinde çimlenip gelişmeye başlar.

Mimosa pudica

MİMOZA (Diğer adları: Küstüm otu, Dokunma bana)

Küstüm otugiller familyasının örnek bitkilerindendir. Mimosa cinsi bitkilerin çoğunluğunun Amerika anakarasının tropikal bölgelerinde yetişen 300 dolayında türü bulunmaktadır. Bunlardan özellikle ilginç hareketliliği nedeniyle bahçelerimizde eğlenceli durumlar yaratmak için yetiştirilen M.pudica türünü kitabımıza örnek olarak alıyor ve bitkiyi kısaca Mimoza ya da Küstümotu diye adlandırıyoruz. Anayurdu Brezilya olan ve 60 cm. kadar boylanabilen bu tür, bir yıllık duyarlı otsu bitkidir. Dikine uzayan sürgünleri, bu sürgünlerin üzerinde yer alan ve eğreltiotlarınınkine benzer pek çok yaprakçıktan oluşan yeşil renkli bileşik yaprakları vardır. Bitkinin yaz aylarında açan pembe ya da lavanta mavisi-beyaz çiçekleri, ipekten yapılmış ponponları andırır. Fazla dekoratif olmamakla birlikte çiçek bahçelerimizin sınırlarında veya bordürlerde yetiştirilen mimozalara dokunulduğunda bitki hemen oradaki yapraklarını büzerek kapatır. Bir-iki dakika böyle büzülü kaldıktan sonra açılan yaprakların büyüteçle incelendiğinde, o kesimdeki ince tüylerin dokunma sırasında zedelendiği görülür. Bu yüzden bitkinin, o kesime besin göndermediği düşünülmektedir, işte mimoza, bu olay bir eğlence konusu yapılmak üzere bahçelerde yetiştirilmektedir.

İstekleri ve Üretimi

Mimoza bitkisi bol güneşli ortamlarda ve süzek (suyu iyi akıntılı) olmak koşuluyla her tipteki toprakta iyi gelişir. Tohumuyla üretilen bitkinin tohumları, ilkbahardaki son donlardan 1012 hafta kadar önce kapalı mekânlarda, 7,5 cm. derinlikteki tüplerde turba (yer kömürü) karıştırılmış toprağa ekilir. Burada gelişen fideleri havalar ve toprak ısındığında tüpteki toprağıyla birlikte bahçede hazırlanan ocaklara (çukurlara) 30'ar cm. aralıklarla şaşırtılarak dikilir. Bu şaşırtma sonucu birkaç günlük şok geçirme dönemi yaşayan bitki, daha sonra kendini toparlar ve yeni yerinde gelişmeye başlar. Yazarın notu: Ülkemizde de olduğu gibi, bazı yerlerde aslında gerçek Akasya ve Gülibrişim (Albizia julibrissin) cinsi bitkilere yanlışlıkla Mimoza denilmektedir.

Mimoza çiçeği tohumu çeşitlerimizi görmek ve mimoza çiçeği  tohumundan satın almak için tıklayınız

Verbena x hybrida

MİNE ÇİÇEĞİ (Diğer adı: Yer minesi)

Mine çiçeğigiller familyasının örnek bitkilerindendir. Anayurdu kesin olarak bilinmeyen Verbena cinsi bitkilerin çok sayıdaki doğal ve kültür türü, dünyanın birçok yeri ile ülkemizde yetişmektedir. Bitkinin bilimsel adındaki Verbena sözcüğü Latince'de 'sağlıklı olmak' anlamına gelir. Bu da, bitkinin doğal türlerinden birinin çok önemli tıbbi etkileri bulunduğunu ve bu nedenle şifalı ot olarak kullanıldığını düşündürmektedir. Ancak, kitabımıza örnek diye aldığımız ve bahçelerimizde süs bitkisi olarak yetiştirdiğimiz V.x hybrida bir kültür türüdür. Burada kısaca Mineçiçeği diye adlandırdığımız tür 2530 cm. kadar boylanabilen bir yıllık dayanıklı otsu bitkidir. Güzel görünüşlü, yeşil renkli, kenarları dişli ve dört köşeye yakın biçimli bol yaprağı vardır. Bu yaprakların arasından uzayan saplarının ucunda parlak mavi, kızıl, şarabi, pembe ya da leylak rengi; ortaları göz gibi beyaz renkli bir leke taşıyan yıldız biçimli küçük çiçekleri, 5 cm. genişlikte salkımlar oluşturarak yaz başından sonbaharın ortalarına kadar açar. Mineçiçeği bitkisi bu haliyle çok şık bir toprak örtüsü olur. Bordürlerde ve yaya yolu kenarlarında, ayrıca pencere önü, balkon, veranda ve teraslara konulan saksılarda çok güzel durur.

İstekleri ve Üretimi

Mimoza bitkisi bol güneşli ortamlarda ve süzek (suyu iyi akıntılı) olmak koşuluyla her tipteki toprakta iyi gelişir. Tohumuyla üretilen bitkinin tohumları, ilkbahardaki son donlardan 1012 hafta kadar önce kapalı mekânlarda, 7,5 cm. derinlikteki tüplerde turba (yer kömürü) karıştırılmış toprağa ekilir. Burada gelişen fideleri havalar ve toprak ısındığında tüpteki toprağıyla birlikte bahçede hazırlanan ocaklara (çukurlara) 30'ar cm. aralıklarla şaşırtılarak dikilir. Bu şaşırtma sonucu birkaç günlük şok geçirme dönemi yaşayan bitki, daha sonra kendini toparlar ve yeni yerinde gelişmeye başlar. Yazarın notu: Ülkemizde de olduğu gibi, bazı yerlerde aslında gerçek Akasya ve Gülibrişim (Albizia julibrissin) cinsi bitkilere yanlışlıkla Mimoza denilmektedir.

Mine çiçeği tohumu çeşitlerimizi ve bu tohumlardan satın almak için tıklayınız

iris germanıca (ya da iris versıcolor)

MOR SÜSEN (Diğer adları: Mor zambak)

Süsengiller familyasının örnek bitkilerindendir. Anayurdu bilinmemekte; ama Kuzey Yarıküre'nin ılıman iklim kuşağında yetişmektedir. Mor süsen bitkileri ülkemizde de bahçelerde ve mezarlıklarda sıkça yetiştirilmektedir. 100150 cm. kadar boylanabilen çok yıllık dayanıklı otsu bitkilerdir. Rozet dizilişli, kılıç ya da şerit biçimli, 50 cm. kadar uzayabilen açık yeşil renkli, paralel damarlı yaprakları sivri uçludur, ilkbahar sonlarında ve yaz mevsiminde başaklar halinde açan mor renkli, iri ve gösterişli çiçekleri baygın kokulu olur. Bu çiçeklerde üçer adet çanak ve taçyaprağı vardır. Mor süsen çiçeğinin çanak biçimindeki ortası sarı renklidir. Burada, çiçeğin dişi organları bulunur. Bahçelerde gruplar halinde dikilen mor süsenler bordur oluşturmaya yarar. Bitkinin güçlü kokulu çiçekleri parfümeri ve kozmetik endüstrilerinde kullanır.

İstekleri ve Üretimi

Mor süsen bitkisi hafif yapılı, süzek (suyu iyi akıntılı) ve organik madde yönünden zengin bitek toprakları; güneşli ortamları sever. Bitkinin üretimi kolay ve yetiştirilmesi oldukça zahmetsizdir. Mor süsen bitkisi, ilkbahar mevsiminde rizomundan (kök gövdesinden) bölünerek ve bahçe toprağına sıra üzerinde 2025'er cm. aralıklarla dikilerek çoğaltılır.

Tradescantİa pallida 'purpurea' MOR TELGRAFÇİÇEĞİ

Kommelingiller familyasındandır. Anayurdu Amerika anakarasının tropikal bölgeleri olan ve bilimsel adını Hollanda asıllı İngiliz bitkibilimci J. Tradescant'tan alan Tradescantİa cinsi bitkilerin 40 dolayında türü bulunmaktadır. Bunlardan özellikle yurdumuzun Ege ve Akdeniz kıyı şeridinde süs bitkisi olarak sıkça yetiştirilen ve göze hoş gelen T.pallida 'purpurea' türünü kitabımıza alıyor ve bitkiyi kısaca Mor telgrafçiçeği adıyla adlandırıyoruz. Yerden 30-40 cm. kadar yükselebilen ama sürüngen olarak 100 cm. kadar uzayabilen mor telgrafçiçeği çok-yıllık dayanıklı otsu bitkidir. Gövdesinin ve dallarının boğumlarından çıkan, 8-10 cm. uzunlukta ve 3-5 cm. genişlikte olabilen karşılıklı çiftler halinde dizili, oval biçimli ve koyu kırmızı-mor renkli yaprakları vardır. Dallarının ucundaki son çift yaprağının.

İstekleri ve Üetimi
Mor telgrafçiçeği bitkisi, bol güneşli ya da yarıgölge, ılık ve sıcak ortamları; süzek (suyu iyi akıntılı), kumlu, nemli ve fazla bitek olmayan toprakları sever. Yaz mevsimi boyunca bolca sulanması gerekir. Bitki gövde çelikleriyle çoğaltılır. Bu çelikler de mor renkli olup suda bırakıldığında bir hafta içinde köklenebilirler. Mor telgrafçiçeği, üretimi ve bakımı kolay olan bitkilerdendir.

Reseda odorata

MUHABBETÇİÇEĞİ (Diğer adı: Rezeda)

Muhabbetçiçeğigiller familyasının örnek bitkilerindendir. Anayurdu olduğu düşünülen Akdeniz Havzası'nda Reseda cinsi bitkilerin 70 dolayında türü yetişmektedir. Bunlardan güzel görüntüsü için değil de, daha çok hoş kokusu nedeniyle bahçelerimizde yetiştirilen R.odorata türünü kitabımıza örnek olarak alıyor ve kısaca Muhabbetçiçeği diye adlandırıyoruz. 30-75 cm. kadar boylanabilen muhabbetçiçeği bir yıllık dayanıklı otsu bitkidir. Dikine uzayan kalın sürgünleri ile mızrak biçimli, yeşil renkli küt yaprakları olan bitkinin küçük çiçekleri, yaz başından sonbahar ortalarına kadar sürgünlerinin ucunda yoğun başaklar halinde açar. Bu çiçekler fildişi beyazı, yeşilimsi sarı, sarımsı kahverengi ya da kırmızımsı kahverengi renklerde olur. Bitkinin çiçek salkımları, topluca koni görüntüsü ortaya çıkarır. Muhabbetçiçeği, hoş kokusu nedeniyle bahçelerde eve giriş kapısının yakınına, pencere altlarına, verandalara ya da pencere önlerine konulan saksılara ekilir. Ya da bahçelerde çiçek tarhları ile bordürlerde yetiştirilir. Çiçekleri, evlerde yapılan düzenlemelere konulur.

İstekleri ve Üretimi
Muhabbetçiçeği bitkisi hiç değilse günün bir bölümünde gölgelik olan serin yerleri; organik madde yönünden zengin bitek ve kireçli topraklan sever. Çok sıcak yerlerde pek kısa süre çiçekli kalan bitki, bazen çiçek bile açmadan solar. Muhabbetçiçeği bitkisi tohumlarıyla üretilir. Tohumlan doğrudan doğruya bahçelerdeki yerlerine ya sonbaharın başında serpilerek ekilir, toprağı bastırılıp iyice sıkıştırılır. Ya da ilkbaharda toprak işlenecek hale geldiğinde tohumlar serpilerek ekilir ve bu kez toprak hiç bastırılmadan yalnızca tırmık çekilerek tohumların üzeri kapatılır. İki hafta içinde çimlenen bitkinin gelişen fidelerinden zayıf olanları sökülür ve bitkiler arasında 25'er cm. aralıklar bırakılır. Şaşırtılmayı hiç sevmeyen muhabbetçiçeği bitkisinin fideleri seyreltilmezse çiçek başaklan yere yakın ve basık olarak gelişir.

Anemone türleri

MANİSA LALELERİ (Diğer adları: Anemon, Dağ lalesi)

Düğün çiçeğigiller familyasından bitkilerdir. Dünyada 70 kadar türü yetişen Anemone cinsi, çok parçalı yeşil yaprakları ve iri çiçekleri olan çok yıllık dayanıklı, yumrulu otsu bitkilerdir. Bu türlerden önemli olan üçünü kitabımıza örnek olarak alıyoruz: A.blanda'nm anayurdu Akdeniz Havzası'nın doğu kesimidir. Ülkemizde Akdeniz ve güney Ege bölgelerinin kıyı kesimlerinde kırlar da doğal olarak sıkça yetişmektedir. 15 -20 cm. kadar boy atabilen koyu mavi ve menekşe renginden pembe ile beyaz renge kadar değişen 5 cm. kadar genişlikteki çiçeklerini şubat mart aylarında açar. Anayurdu bilinmeyen A.coronaria türü, 10-30 cm. kadar boylanabilir. İlkbaharda açan çiçekleri parlak kırmızı, pembe, mor ya da beyaz renklerde ve iri olur. Anemone x hybrida ise bir kültür türüdür. 15 cm. kadar boylanır. Çiçek tomurcukları haziranda gümüşi renkte görünür. Temmuz ayında açan çiçekleri 8 cm. genişlikte ve kırmızı renklidir. Bütün bu Manisa lalesi türleri, küçük bahçelerde çiçek tarhları ile bordürlerde, evlerde balkonlara ve pencere önüne konan saksılarda çok güzel durur; makbul kesme çiçeklerden sayılır.

İstekleri ve Üretimi

Manisalaleleri, güneşli ve yarıgölge ortamları; organik madde yönünden zengin bitek bahçe toprağını sever. Üretimleri tohumlarıyla, yumrularıyla ya da bitkinin kökten bölünmesiyle yapılır. Yukarıda sayılan ilk iki türün tohumları sonbahar ortalarında, üçüncü türün tohumlan kış sonu ile ilkbahar başlarında doğrudan doğruya bahçedeki yerlerine 10'ar cm. arayla ekilir. Manisalalelerinin çoğaltılması, yumruları ya da kökü bölünerek ilkbahar mevsiminde gerçekleştirilmektedir.