KAYISI YETİŞTİRİCİLİĞİNDE GÜBRELEME

Kayısı, sert çekirdekli meyve türlerinden olup, topraktan oldukça fazla besin maddesi kaldırmaktadır. Kayısı yetiştiriciliğinde iyi bakım ve doğru gübreleme ile kayısıda ağaç başına meyve verimi daha iyi bir duruma getirilebilir.

Gübrelemeden beklenen faydanın sağlanması birçok faktöre bağlıdır. Bunlar sulama, hastalık ve zararlılarla mücadele, budama ve toprak işleme gibi gübrelemeyle doğrudan ilgisi olmayan kültürel faktörlerdir. Bu faktörlerden birinin yetersiz oluşu gübrelemenin etkisini ortadan kaldırabilmektedir.

Toprak derinliğinin yeterli olamayışı, drenaj bozukluğu, yüksek kireç, tuzluluk, toprak bünyesinin ağır olması, suyun tuzlu ve sert oluşu gibi faktörler de bitkinin gübrelemeye cevabını kısıtlar ve sağlıklı gelişmesini engeller. Bu bakımdan bahçe tesisinden önce toprağın ve suyun iyi bir şekilde incelenmesi gerekir.

Kayısıya uygulanacak gübre miktarı ülkeden ülkeye, bölgeden bölgeye ve hatta bahçeden bahçeye farklılık gösterir. Bu durum kayısı yetiştirilen yerin toprak, iklim, çeşit, anaç, ağacın yaşı gibi faktörlerin farklı olmasından kaynaklanmaktadır.

Dikim Öncesi Ve Dikim Döneminde Gübreleme Ve Alınacak Diğer Önlemler

Kayısı dikilecek arazi daha önceden tarla bitkileri yetiştiriciliğinde kullanılan bir arazi ise toprak katmanlarının sıkışması söz konusudur. Bu nedenle bu arazide, sıcak ve kurak geçen bir dönemde, çizel, dipkazan veya riperle sert tabakanın kırılması ve patlatılması gerekir. Sert tabakanın kırılmasından sonra, sonbaharda, uygun toprak işlemeleriyle arazi hem dikime hazır hale getirilir hem de üst toprağın ihtiyacını karşılamak üzere gübreleme yapılır. Gübrelemenin toprak analiz sonuçlarına göre yapılması gerektiğinden, dikimden önce usulüne uygun toprak örneği alınmalıdır.

 Yeni Fidan Dikimlerinde Gübreleme

a. Çukur Gübrelemesi: Gübreler fidan çukuru dibine konulur. Genel bir öneri olarak; her fidan çukuruna 300 g amonyum sülfat, 200 g triple süper fosfat ve 200 g potasyum sülfat gübresi karıştırılıp üzeri toprakla örtülür.

b. Tüm Saha Gübrelemesi: Toprak analizine göre fosforlu ve potasyumlu gübreler toprak yüzeyine serpilip pullukla toprağa karıştırılır. Toprak reaksiyonunu düzenlemek için gerekli kükürt ve kireç ihtiyacı da bu şekilde kullanılabilir.

 Gençlik Döneminde Gübreleme

Dikimde ahır gübresi kullanıldığında, ilk yıl azotlu gübrelemeye gerek yoktur. Azotlu gübre ikinci yıldan itibaren her bir yaş için 100-150 g % 21 N içeren amonyum sülfat verilmelidir. Fosforlu ve potasyumlu gübreler toprak analizine göre 2-3 yılda bir fidan başına 50 g triple süper fosfat, 100 g potasyum sülfat şeklinde verilebilir. Toprak reaksiyonu (pH) 7.5’ in üzerinde olduğu durumlarda azotlu gübre kaynağı olarak amonyum sülfat kullanılmalıdır.

Mahsul Döneminde Gübreleme

Verim çağına gelen kayısı ağaçlarında sadece toprak analizi yeterli değildir. Yaprak analizlerinin de yapılması gerekir. Verim çağındaki ağaçlarda 2-3 yılda bir yaprak analizi gerekir. Yaprak analizi ağacın yeterli beslenip beslenmediğini belirten önemli bir kılavuzdur.

Ürüne yatmış meyve ağaçlarında ağaçtan kaldırılan ürün miktarına göre gübre verilmesi gerekir. Ancak genel kural olarak; ağacın her yaşı için her yıl 100-150 g % 21 N içeren amonyum sülfat ile 2-3 yılda bir ağaç başına 0.5-1 kg triple süper fosfat ve 1-2 kg potasyum sülfat gübresi verilmelidir.

Azotlu gübreler ikiye bölünerek uygulanmalıdır. 2/3’si erken ilkbaharda (Mart) tomurcuk kabarma dönemi, çiçeklenmeden üç hafta önce, 1/3’i ilk suda (Mayıs) ayında meyve çekirdeği sertleştiği dönemde ağaç, tacı içine serpilip toprakla karıştırılmalıdır.

 Gübrelerin Verilme Metotları

Bitkilerin gübreleme ile toprağa verilen gübreden en iyi şekilde faydalanmaları için toprağa uygun şekilde verilmesi gerekir.2 şekilde uygulaması vardır.

1. Toprak Yüzeyine Serpme Olarak Uygulama

Bu uygulama metodunun esası; verilecek gübrenin ağaç gövdesinden 40-50 cm uzakta olacak şekilde ağaç taç izdüşümüne serpme olarak verilip, sonradan toprak ile karıştırılmasıdır. Bu metotla sadece azotlu gübrelerin verilmesi uygundur. Azot, fosfor ve potasyumdan farklı olarak fazla hareketli olduğundan bitki köklerine kolayca ulaşabilmekte ve etkisini daha kısa sürede gösterebilmektedir (Şekil 11).

Şekil 11: Toprak Yüzeyine Serpme Olarak Uygulama

2.Toprak İçerisine Uygulama

Toprak içerisine gübre uygulama metotları değişik şekillerde verilmekte olup, bunları aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz.

a. Hendek Şeklinde Uygulama: Bu uygulama daha çok genç ağaçlar için uygundur. Ağaçların etrafına (taç izdüşümüne) 20-25 cm derinlik ve 40 cm genişliğinde hendekler açılarak verilecek olan fosforlu ve potasyumlu gübreler, hendek içerisine eşit olarak paylaştırılır ve toprakla üzeri kapatılır (Şekil 12.a).

Şekil 12.a: Hendek Şeklinde Uygulama

b. Çukur Metodu: Bu metot daha çok gelişmesi ilerlemiş ağaçlarda uygulanır. Bunun için ağaç tacı altında m2’ye 2-3 çukur olacak şekilde 20-25 cm’lik çukurlar açılır ve verilmek istenen fosforlu ve potasyumlu gübreler bu çukurlara verilerek çukurların üzeri kapatılır (Şekil 12.b).

Şekil 12.b: Çukur Metodu

c. Ağaç Sıraları Arasına Uygulama: Ağaç tacı alçak olan ağaçlar için ağaçların sıra aralarına, ağaç gövdesinden 1-1,5 m uzakta olacak şekilde ve 20-25 cm derinlikte hendekler açılmak suretiyle verilmek istenen fosforlu ve potasyumlu gübreler bu çukurlara verilerek çukurların üzeri kapatılır (Şekil 12.c).

Şekil 12.c: Ağaç Sıraları Arasına Uygulama

3. Yaprak Uygulaması

Bu metodun esası besin eriyiklerinin belli konsantrasyonlarda hazırlanarak ilkbaharda yapraklar oluşunca, yapraktan bitkiye verilmesidir. Bu yöntemle daha çok mikro besin maddeleri (Fe, Zn, Mn vb.) bitkiye verilir.